Đồng chủ trì hội thảo có Phó Tổng Cục trưởng Cục Quản lý đất đai Lê Thanh Khuyến, Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược Chính sách TN&MT Nguyễn Văn Tài. Tham dự có đại diện các đơn vị thuộc Tổng cục Quản lý đất đai, Viện NCCLCSTNMT, Viện Kinh tế Việt Nam, Viện Nghiên cứu Thị trường giá cả, Hội Khoa học đất Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban chỉ đạo giải phóng mặt bằng thành phố Hà Nội, Sở TN&MT TP. Hồ Chí Minh.
Thứ trưởng Bộ TN&MT Nguyễn Mạnh Hiển chủ trì Hội thảo
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Hiển cho rằng, hiện nay, việc xác định giá đất, thu hồi, bồi thường, giải phóng mặt bằng còn nhiều bất cập. Cụ thể, giá đất trong bảng giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành vẫn thấp hơn so với giá chuyển nhượng thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường. Trong khi đó, việc xác định giá đất cụ thể sát với giá chuyển nhượng thực tế trên thị trường để tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tính bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện còn hạn chế.
Trong việc thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng, chưa có cơ chế giải quyết một cách rõ ràng, minh bạch, lợi ích hài hòa giữa Nhà nước, người có đất bị thu hồi và nhà đầu tư. “Việc thực hiện các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thiếu thống nhất giữa các dự án thu hồi đất, giữa các địa phương có đất thu hồi với nhau dẫn đến tình trạng người dân so bì, khiếu nại đông người. Một số khu tái định cư chất lượng còn thấp, không đồng bộ về hạ tầng, chưa đảm bảo nguyên tắc phải có điều kiện phát triển bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ mà Luật Đất đai đã quy định”, Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Hiển nói.
Trong khi đó, vẫn theo Thứ trưởng Hiển, quy định về cơ chế tự thỏa thuận giữa nhà đầu tư với người sử dụng đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế đã bộc lộ những hạn chế do giá thỏa thuận thường cao hơn giá bồi thường, gây khó khăn cho công tác thu hồi đất. Có những dự án đã thỏa thuận được trên 90% diện tích đất nhưng diện tích đất còn lại không đạt được thỏa thuận mà chưa có cơ chế xử lý.
Ông Ngô Trí Long, Viện nghiên cứu Thị trường giá cả - Bộ Tài chính cho rằng, để xác định giá trị đất đai một cách chính xác, cần minh bạch hóa thị trường đất đai, bất động sản và giảm thiểu các chi phí giao dịch. Minh bạch hóa các thông tin về các chủ sử dụng đất, các chủ dự án bất động sản... sẽ giúp cho việc giám sát có hiệu quả việc sử dụng đất lãng phí. Ông Long kiến nghị, cần ban hành khung giá đất ổn định 5 năm/lần, có điều chỉnh khi giá đất trong vùng có biến động lớn. Bởi việc ban hành khung giá đất hàng năm như hiện nay và có xu hướng tăng lên vô hình tạo thành “đòn bẩy” khiến thị trường đất tăng lên mức giá mới. Hơn nữa, nhiều dự án đầu tư kéo dài 3 – 5 năm, với vài lần thay đổi giá gây ra khó thu hồi đất, bồi thường không thỏa đáng dễ gây khiếu kiện.
Phó Giám đốc Sở TNMT TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Hồng quan tâm tới việc xác định giá đất nông nghiệp cho khu vực đô thị hóa nhằm phục vụ cho 3 mục tiêu: Để bồi thường, thu nghĩa vụ tài chính, có sự cân đối lợi ích của nhà đầu tư trong khu vực này. “Đặc biệt, Nhà nước cần quan tâm 2 vấn đề lớn khác mang tính bền vững đó là: Tái định cư và công ăn việc làm, cùng với hướng dẫn cho người nông dân sử dụng đồng tiền bồi thường hữu ích”, ông Hồng nói.
Nhận diện những bất cập về cơ chế tài chính trong thu tiền sử dụng đất, tiền thu từ đất theo pháp luật đất đai hiện hành, TS. Nguyễn Đình Bồng - Phó Chủ tịch Hội Khoa học đất Việt Nam nhấn mạnh, cần giải quyết hài hòa các vấn đề về mặt kinh tế quyền sở hữu đất đai cũng như phân chia lợi ích kinh tế giữa những người tham gia giao dịch đất.
Kết luận Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Hiển nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai phải luôn cập nhật, cho phù hợp với thực tế quản lý đất đai và phát triển thị trường bất động sản. Thứ trưởng đánh giá cao các chuyên luận khoa học của các chuyên gia và mong muốn việc sửa đổi Luật Đất đai 2003 sắp tới sẽ đạt kết quả tốt, giải quyết tốt các vấn đề tài chính đất đai, giá đất, chính sách bồi thường, hỗ trơ, tái định cư.
Toàn cảnh Hội thảo