Theo bài báo vừa đăng tải trên tạp chí Solid Earth, khoảng 87% trong số
15 trận động đất lớn nhất thế kỷ qua đã xảy ra trong vùng giao cắt giữa
những khu vực nhất định trên các mảng đại dương trải dài (có tên gọi
chung là các khu vực đứt gãy trên biển) và những vùng hút chìm, nơi một
mảng kiến tạo trượt bên dưới một mảng khác.
Để có được kết quả
trên, các nhà khoa học đã sử dụng một phương pháp thu thập dữ liệu để
tìm ra những mối liên quan giữa các địa điểm xảy ra động đất trong suốt
100 năm qua, cường độ cũng như nguồn gốc địa chất của những cơn địa chấn
ấy.
Các điểm phát sáng trên bản đồ mô phỏng những trận động đất xảy ra trong suốt 100 năm qua. Ảnh: Live Sicence
Dưới đáy đại dương có nhiều rặng núi dưới nước chạy ngang
dọc, chẳng hạn như núi giữa Đại Tây Dương trải dài theo hướng bắc - nam
giữa Mỹ và châu Phi. Các rặng núi này phân chia hai mảng kiến tạo vốn
di chuyển tách xa nhau khi dung nham phun trào, đông đặc và tạo ra đá
mới. Rặng núi giữa đại dương xê dịch qua lại, tạo ra các đường ranh giới
hình ngoằn nghoèo. Các khu vực đứt gãy chính là vết sẹo do quá trình
này để lại dưới đáy biển.
Các khu vực đứt gãy thường đặc trưng
bằng các rặng núi lớn dưới nước với những thung lũng xen giữa chúng.
Hàng triệu năm sau khi hình thành giữa đại dương, các rặng núi này tiến
dần dần tới một khu vực hút chìm, thường ở phía bên kia của đại dương.
Các
nhà nghiên cứu giả thiết rằng, những rặng núi dưới nước này bị “xé
toạc” khi chúng bước vào vùng hút chìm, gây ra áp suất lớn tích tụ qua
hàng trăm hoặc hàng ngàn năm trước khi cuối cùng giải phóng và tạo ra
những trận động đất lớn.
Các khu vực trên rất dễ xảy ra những
“siêu chu kỳ” động đất, nơi các cơn địa chấn dữ dội xuất hiện sau vài
trăm hoặc vài ngàn năm, Dietmar Müller – một tác giả nghiên cứu đến từ
Đại học Sydney - nhấn mạnh.
Trang Live Science dẫn lời ông Müller
nhận định, rất nhiều trong số các khu vực trên hiện có thể chưa được
đánh giá là có nguy cơ đặc biệt, vì các bản đồ cảnh báo nguy cơ địa chấn
thường được lập chủ yếu dựa vào những dữ liệu thu thập được sau năm
1900. Chẳng hạn như, trận động đất Tohoku kinh hoàng tấn công Nhật Bản
năm 2011 đã không được các bản đồ dự đoán trước là mang tính rủi ro cao.
Tuấn Anh