Tin tức
Hội thảo “Những vấn đề về sở hữu, quản lý và
sử dụng đất đai trong giai đoạn hiện nay”
11/04/2013
Ngày 11/4/2013, tại TP.Cần Thơ, Tạp chí Cộng sản và Học viện Chính trị - Hành chính khu vực IV thuộc Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học - thực tiễn “Những vấn đề về sở hữu, quản lý và sử dụng đất đai trong giai đoạn hiện nay”. Chủ trì hội thảo có các đồng chí: PGS.TS Vũ Văn Phúc, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; PGS.TS Lê Quốc Lý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh; TS Nguyễn Quốc Dũng, Giám đốc Học viện Chính trị - Hành chính khu vực IV.
Tham
dự tọa đàm còn có khoảng 150 đại biểu đại diện các cơ quan Trung ương, các nhà
khoa học, nhà nghiên cứu, cán bộ giảng dạy của Học viện Chính trị - Hành chính
Quốc gia Hồ Chí Minh, Học viện Chính trị - Hành chính khu vực IV, một số trường
đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Cần Thơ, đại diện lãnh đạo một số
tỉnh, thành, cơ quan ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Đọc
Báo cáo đề dẫn tại hội thảo, PGS.TS Vũ Văn Phúc, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng
sản, nhấn mạnh: Hội thảo “Những vấn đề về sở hữu, quản lý và sử dụng đất đai
trong giai đoạn hiện nay” nhằm quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết
Đại hội XI, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (khóa XI) của Đảng và góp phần
cung cấp những luận chứng khoa học cũng như thực tiễn cho việc đổi mới chính
sách pháp luật về đất đai, trước mắt là đóng góp ý kiến cho Dự thảo Luật Đất
đai (sửa đổi). PGS.TS Vũ Văn Phúc gợi ý các đại biểu tập trung thảo luận, phân
tích bốn vấn đề lớn:
Một
là, quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ trương
của Đảng ta, Nhà nước ta về sở hữu, quản lý và sử dụng đất đai trong thời kỳ
quá độ lên CNXH. Cơ sở lý luận và thực tiễn của chế độ sở hữu toàn dân về đất
đai ở nước ta. Hai là, đánh giá mặt được, mặt chưa được trong cơ chế, chính
sách về quản lý và sử dụng đất đai trong những năm gần đây; tác động của những
cơ chế, chính sách này và những vấn đề đang đặt ra. Kinh nghiệm của các quốc
gia trong vấn đề sở hữu, quản lý, sử dụng đất đai. Ba là, một số yêu cầu đối
với vấn đề sở hữu, quản lý và sử dụng đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH
và hội nhập quốc tế của cả nước nói chung và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long
nói riêng. Bốn là, những giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện cơ chế, chính
sách đất đai.
Trao
đổi về vấn đề sở hữu đất đai, đa số ý kiến đại biểu tại hội thảo cho rằng cần
kiên định thực hiện chế độ sở hữu toàn dân về đất đai ở Việt Nam. Việc xác
lập chế độ sở hữu toàn dân về đất đai là khẳng định quyền của toàn dân đối với
việc định đoạt, khai thác, sử dụng, phát triển và bảo vệ đất đai và các tài sản
gắn liền với nó theo cơ chế dân chủ. Chế độ sở hữu toàn dân về đất đai còn tạo
điều kiện để các cộng đồng dân cư tham gia vào việc định đoạt, khai thác, sử
dụng và hưởng lợi từ đất đai, đồng thời đảm bảo cho mọi người dân giám sát việc
quản lý, quy hoạch, khai thác và sử dụng đất đai của chính quyền các cấp.
Theo
GS.TS Nguyễn Đình Kháng, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí
Minh, có 3 lý do về mặt thực tiễn để khẳng định: “Đất đai thuộc sở hữu
toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu”. Thứ nhất, nước ta hiện nay hơn 80%
dân số là nông dân, nguồn sống chủ yếu từ đất đai. Chế độ sở hữu toàn dân làm
cho mọi người dân đều có quyền, Nhà nước đại diện và thống nhất quản lý nhờ đó
mà đảm bảo đời sống mưu cầu hạnh phúc cho mọi người. Thứ hai, để bảo đảm ổn
định chính trị - xã hội và phù hợp với Cương lĩnh phát triển đất nước trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011) và Nghị
quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, cần giữ nguyên sở hữu đất đai là công
hữu mới hợp quy luật, đồng thuận. Thứ ba, chế độ đất đai thuộc sở hữu toàn dân
là cơ sở phù hợp cho nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. PGS.TS.
Trần Thị Minh Châu, Học viện Chính trị - Hành chính
Quốc gia Hồ Chí Minh, khẳng định: Chế độ sở hữu toàn dân nhấn mạnh quyền
của người dân trong sử dụng quyền của mình để cùng nhau giải quyết các vấn đề
bất đồng trong sử dụng và phân chia lợi ích từ đất. Khi đa số công dân bị bất
lợi trong phân chia lợi ích từ đất đai, họ có thể yêu cầu Nhà nước sửa Luật Đất
đai phục vụ mục đích chung của công dân, sửa chữa những mất công bằng trong
phân phối lợi ích từ đất đai do cơ chế thị trường đem lại. Mặt khác, chế độ sở
hữu toàn dân về đất đai tránh cho xã hội chúng ta rơi vào tình trạng bất ổn do
một số người có thể đòi hỏi xem xét lại các quyết định lịch sử về đất đai nếu
như duy trì chế độ sở hữu tư nhân về đất đai.
Xung
quanh vấn đề này, PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, đề
nghị nên xem xét vấn đề ruộng đất dựa trên lịch sử Việt Nam mà hai minh chứng
điển hình là khẩu hiệu mang tính chiến lược đảm bảo cho thắng lợi của cuộc đấu
tranh giành độc lập dân tộc là “Người cày có ruộng” và một trong những khởi
điểm của công cuộc “Đổi mới” bắt đầu từ khoán hộ, thực chất là chia lại ruộng
đất cho dân. Cách tiếp cận về đất đai hiện nay phải trên cơ sở xem đất đai là
một nguồn lực phát triển. Từ đó, cần làm rõ: Chủ thể đất đai là ai? Quyền của
nhà nước đối với đất đai như thế nào? Quyền của người dân như thế nào? Những
quyền đó được đảm bảo bằng luật pháp ra sao?
PGS.TS
Trần Đình Thiên, Viện trưởng
Viện Kinh tế Việt Nam phát biểu tại Hội thảo
Đại
biểu Trần Vang Phủ, Khoa Luật (Trường Đại học Cần Thơ), nêu ý kiến: Vấn đề đặt
ra là không nên đồng nhất chế định sở hữu toàn dân và sở hữu nhà nước về đất
đai mà cần có các quy định cụ thể, rõ ràng phân định đâu là phạm vi quyền và
nghĩa vụ của chủ sở hữu cũng như của người đại diện chủ sở hữu về đất đai. Quan
điểm này tương đồng với quan điểm của PGS.TS Ngô Quang Minh, Học viện Chính trị
- Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh: Giữa sở hữu toàn dân về đất đai với quản lý,
sử dụng đất đai luôn có khoảng cách, đòi hỏi phải có những quy định, những chế
tài mạnh và sự kiểm soát có hiệu quả...Trong các quy định pháp luật phải loại
bỏ được nguy cơ nhân danh Nhà nước, lợi dụng danh nghĩa Nhà nước làm thiệt hại
tài sản của toàn dân cũng như thiệt hại lợi ích chính đáng, hợp pháp của người
dân.
Về
vấn đề xử lý mối quan hệ về quyền sở hữu đất đai, GS.TS Chu Văn Cấp, nguyên
Viện trưởng Viện Kinh tế Chính trị (Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ
Chí Minh), đề nghị: Trong khi khẳng định “đất đai thuộc sở hữu toàn dân” và
“quyền sử dụng đất là một loại tài sản và hàng hóa đặc biệt, nhưng không
phải là quyền sở hữu”, thì Nhà nước phải nắm chắc quyền quản lý về pháp lý và
một số điểm cơ bản của quyền sở hữu về kinh tế (quyền định đọat đối với đất
đai, quyền hưởng lợi từ đất), đồng thời có thể trao một phần quyền sở hữu về
mặt kinh tế cho các cá nhân và tổ chức được giao đất, người sử dụng đất được
hưởng lợi ích kinh tế từ quyền sử dụng đất.
Trao
đổi về vấn đề quản lý đất đai, nhiều đại biểu khẳng định những tiến bộ trong
công tác quản lý nhà nước về đất đai thời gian qua như: chính sách đất đai đã
chú ý tới các mặt kinh tế, xã hội và chính trị; bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà
nước, người sử dụng và nhà đầu tư; việc lập và thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất được Chính phủ và các địa phương quan tâm chỉ đạo thực hiện, dần dần
đi vào nền nếp; đã hoàn thành việc giao đất, cho thuê đất cho hộ gia đình, cá
nhân sử dụng, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện
điều kiện sinh hoạt của nhân dân… Tuy nhiên, công tác quản lý đất đai vẫn còn
bộc lộ nhiều hạn chế, chưa tương xứng với yêu cầu của chế độ sở hữu toàn dân về
đất đai, còn nhiều vấn đề nổi cộm, nhất là trong trong công tác quy hoạch, kế
hoạch sử dụng đất; giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất; thanh tra, kiểm tra
quản lý, sử dụng đất đai; chính sách đền bù, bảo đảm sinh kế cho những người
dân thuộc diện thu hồi đất; thậm chí còn do một số quan chức nhà nước lợi dụng
quyền lực công phục vụ cho mục tiêu riêng của cá nhân, của gia đình, của nhóm
lợi ích; cơ chế phân chia lợi ích từ đất chưa công bằng giữa các nhóm lợi ích
khác nhau, giữa người sử dụng đất và Nhà nước...
Theo
TS Phan Trung Hiền, Khoa Luật (Trường Đại học Cần Thơ), Luật Đất đai (sửa đổi)
cần làm rõ trách nhiệm của các cơ quan thừa hành quản lý đất đai như thế nào,
kể cả ở Trung ương và địa phương. Trách nhiệm này không chỉ được xác định trước
đại diện chủ sở hữu (Nhà nước) mà còn phải được xác định trách nhiệm trước chủ
sở hữu về đất đai (toàn dân). Có như thế mới hạn chế được tình trạng đất đai bị
sử dụng sai quy hoạch, sai mục đích, đất bỏ hoang, lãng phí… nhưng lại khó xác
định trách nhiệm, xác định trách nhiệm chung chung hoặc thiếu những chế tài
tương thích.
TS
Lý Việt Quang, Học viện Chính trị - Hành chính khu vực IV, nêu 3 vấn đề cần
phải hết sức chú ý khi thu hồi quyền sử dụng ruộng đất của người nông dân. Một
là, Nhà nước phải hết sức tránh đưa ra quyết định thu hồi quyền sử dụng ruộng
đất của người nông dân và ruộng đất họ đang được giao sử dụng, nhất là đối với
những nơi đang mang lại hiệu quả kinh tế cao. Hai là, Nhà nước không can
thiệp vào việc thu hồi đất đai của người nông dân để giao cho doanh nghiệp sử
dụng, mà chỉ quản lý việc mua bán giữa các bên sao cho đúng những quy định của
pháp luật. Ba là, Nhà nước phải có quy định rõ về trách nhiệm cụ thể của chính
quyền địa phương nơi thu hồi đất, hoặc của bên doanh nghiệp đối với việc đào
tạo chuyển đổi nghề, tạo việc làm cho những người vốn làm nghề nông nhưng
không còn ruộng đất canh tác.
Đề
cập vấn đề giá đất GS.TS Đỗ Thế Tùng, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế (Học
viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh), đề nghị trong Luật
Đất đai (sửa đổi) nên bỏ cụm từ "Giá đất do Nhà nước quyết định" và
"Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành bảng giá đất" mà nên ghi là:
"Giá đất hình thành theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà
nước". Nếu giá cả thị trường vận hành bình thường thì Nhà nước chỉ giám
sát, chưa cần can thiệp trực tiếp. Nhưng ở đâu và khi nào giá cả thị trường của
ruộng đất biến động bất thường thì Nhà nước phải kịp thời điều tiết.
Ngoài
ra, hội thảo cũng tập trung thảo luận một số vấn đề khác trong quản lý đất đai
như: xác định lại cơ chế và thẩm quyền thu hồi đất để tránh tạo kẽ hở cho tham
nhũng phát sinh, đảm bảo quyền lợi của người bị thu hồi đất để hạn chế tình
trạng khiếu kiện về đất đai; xem xét thời hạn giao đất, hạn điền hợp lý; cấp
giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; trọng tài xử lý các vụ tranh chấp và khiếu
nại về đất đai…
Đoàn
chủ tọa Hội thảo
Trong
sử dụng đất đai, nội dung được tập trung thảo luận là làm thế nào để khai thác
và phát huy tốt nhất nguồn lực về đất đai để trở thành nguồn nội lực quan trọng
phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong đó, nổi lên một số vấn
đề như: tích tụ ruộng đất quy mô nhỏ, tự phát, chưa gắn với phân công lại lao
động trong nông nghiệp, nông thôn; đất nông nghiệp của hợp tác xã, trang trại,
doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp vừa và nhỏ có quy mô hẹp, phân tán, hiệu quả
sử dụng thấp; thu hồi đất nông nghiệp để sử dụng vào mục đích khác đang tồn tại
nhiều vấn đề nghiêm trọng; hiệu quả sử dụng đất đô thị thấp; cơ cấu tổ chức
không gian, hệ thống dân cư đô thị mất cân đối; sử dụng đất đô thị chưa đáp ứng
yêu cầu phát triển đô thị hiện đại; quản lý, sử dụng đất xây dựng công trình
giao thông, thủy lợi, điện và đất hành lang an toàn công trình còn hạn chế;
quản lý, sử dụng và hiệu quả sử dụng đất các khu công nghiệp chưa cao, kết quả
thu hút các nhà đầu tư có tiềm năng tài chính và công nghệ từ các nước phát
triển vào khu công nghiệp còn thấp; nhiều nơi sử dụng đất kém hiệu quả, nhiều
diện tích đất bị thu hồi để thực hiện các dự án đầu tư nhưng tiến độ đầu tư
chậm, còn để hoang phí đất đai,...
Phát
biểu kết luận hội thảo, PGS.TS Lê Quốc Lý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị -
Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: Gần 40 bài tham luận và hơn 10 ý
kiến phát biểu tại hội thảo đã đóng góp làm sáng tỏ hơn những vấn đề xung quanh
vấn đề sở hữu, quản lý và sử dụng đất đai. Các ý kiến phát biểu và tham luận
tập trung vào những nội dung sau:
Về vấn đề sở hữu đất đai
trong thời kỳ quá độ lên CNXH: Đa số ý kiến đều khẳng định rằng chế
độ sở hữu toàn dân về đất đai trong giai đoạn hiện nay vẫn cần thiết và phù hợp
về phương diện lý luận và thực tiễn. Chế độ sở hữu toàn dân về đất đai
phải được thực hiện bằng những quy định trong Hiến pháp về chủ quyền quốc gia
và các quyền và nghĩa vụ chung của công dân đối với đất nước.
Về
chính sách, pháp luật đất đai trong những năm gần đây: Đảng và Nhà nước
ta đã nhiều lần đổi mới chính sách, pháp luật đất đai cho phù hợp với yêu cầu
của phát triển kinh tế. Đặc biệt, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (Khóa XI)
“Về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh
toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở
thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” đã thể hiện những bước tiến quan
trọng trong đổi mới nhận thức, phát triển tư duy và thể chế hóa thành hành động
thực tiễn của Đảng và Nhà nước đối với sở hữu, quản lý và sử dụng đất đai theo
hướng từng bước phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và
hội nhập quốc tế.
Về
những vấn đề đặt ra trong thực tiễn đối với chính sách, pháp luật đất đai hiện
nay: Bên cạnh những thành tựu là cơ bản, chính sách, pháp luật
đất đai hiện nay vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế trong quản lý cũng như sử dụng
đất đai. Cụ thể là trong công tác quy hoạch và kế hoạch; trong việc giao và cho
thuê đất; trong hoạt động của bộ máy quản lý; những bất cập về giá đất; những
bất cập trong chính sách bồi thường, tổ chức tái định cư và hỗ trợ tạo việc làm
khi nhà nước thu hồi đất. Chính sách hỗ trợ việc làm và đào tạo nghề cho
những người bị mất đất trong khu vực thực hiện quy hoạch chưa đem lại hiệu quả
do hầu hết người dân chưa thích ứng kịp với cường độ và tác phong lao động công
nghiệp nên việc tìm kiếm việc làm mới có thu nhập ổn định thường gặp rất nhiều
khó khăn. Đối với nông nghiệp, vấn đề được nhiều người quan tâm là: tích tụ
ruộng đất; hạn điền; về thời hạn được giao quyền sử dụng đất nông nghiệp...
Hội
thảo cũng đề xuất những giải pháp và kiến nghị đối với chính sách đất đai nói
chung và tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng. Đối với vấn đề sở hữu: xác
lập chế độ sở hữu toàn dân về đất đai là khẳng định quyền của mỗi công dân đối
với việc định đoạt, khai thác, sử dụng, phát triển và bảo vệ đất đai và các tài
sản gắn liền với nó theo cơ chế dân chủ. Đối với việc hoàn thiện chính sách
pháp luật đất đai, góp phần nâng cao hiệu quả của quản lý và sử dụng đất đai:
Các chính sách phải bảo đảm phân chia lợi ích từ đất một cách công bằng giữa
các nhóm lợi ích khác nhau; làm rõ quyền của người sử dụng trên các phương diện
chiếm giữ, hưởng lợi, sử dụng, giao dịch dân sự với tư cách tài sản cũng như cơ
chế để người sử dụng đất có thể bảo vệ quyền của mình khi các quyền của họ bị
vi phạm; phải làm tốt công tác giao đất, thu hồi đất, đấu giá quyền sử dụng
nhằm góp phần giải quyết nhu cầu về đất ở, đất cho các công trình phúc lợi công
cộng và phát triển kinh tế; quan tâm, tạo công ăn việc làm đối với nông dân sau
thu hồi đất…Trong lĩnh vực nông nghiệp, cần tạo môi trường pháp lý chặt chẽ
nhưng thông thoáng cho nông dân thực hiện các quyền sử dụng đất và tham gia thị
trường bất động sản; gắn việc tích tụ ruộng đất với việc chuyển đổi cơ cấu sử
dụng đất, ngành nghề và phân công lao động trong khu vực nông thôn, nông nghiệp;
xây dựng quỹ hỗ trợ nông dân tích tụ ruộng đất đồng thời với việc hỗ trợ nông
dân chuyển đổi nghề nghiệp sang lĩnh vực sản xuất phi nông nghiệp. Đối với vùng
đồng bào dân tộc thiểu số, cần quy định điều kiện nhận cho tặng, chuyển nhượng
đất của đồng bào dân tộc.
Nguồn tin:Theo tainguyenmoitruong.com.vn